Πρόκειται για πρόταση έρευνας για συγγραφή κοινού άρθρου και κοινής ανακοίνωσης με τίτλο «Ἱκετεία και ἀσυλία στην αρχαία ελληνική μυθική και πολιτική σκέψη». Εξετάστηκαν το καθεστώς του ικέτη και η παροχή ασυλίας, ο προβληματικός χαρακτήρα του θεσμού εν τω γίγνεσθαι και η νομική διαδικασία επίλυσής του αναλύοντας επιλεγμένα δραματικά και ρητορικά χωρία. Στο πλαίσιο ενός διεθνούς προβληματισμού για την επίλυση του θέματος της μετανάστευσης και της υποδοχής και της ένταξης των μεταναστών, η ερευνα ανέδειξε τη μυθολογική και πολιτική αποτύπωση του φαινομένου στην αρχαία Ελλάδα μέσω των θεσμών της ἱκεσίας και της ἀσυλίας και προσέφερε εννοιολογικά εργαλεία για την βελτιστοποίηση των σύγχρονων πολιτικών πρακτικών.
Στόχος μας ήταν, ακολουθώντας την ανθρωπολογική προσέγγιση όσον αφορά στους θεσμούς και στις ηθικές αξίες, και την κειμενοκεντρική, όσον αφορά στη χρήση των όρων, να εξετάσουμε το θέμα της ικεσίας και κατ’ επέκταση του ασύλου αντλώντας στοιχεία από τις επικρατούσες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες του 5ου αι. π.Χ. και του 4ου αι. π.Χ.
Έχοντας πάντα στο νου μας την οπτική των ποιητών και των ρητόρων, η οποία αντικατοπτρίζει, από διαφορετικές οπτικές γωνίες, την επικαιρότητα του 5ου και του 4ου αιώνα, εντρυφήσαμε στο
κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο των θεσμών της κλασικής Αθήνας για να ερμηνεύσουμε τη χρήση της θεματικής που μας ενδιαφέρει.
Οι ακόλουθοι παράγοντες συνέβαλαν στην οργάνωση του υλικού κι το τελικό παραδοτέο:
1. τα «στάδια» της ικεσίας,
2. το λεξιλόγιο και η ορολογία που χρησιμοποιούνται στην εκάστοτε περίπτωση,
3. η ρητορική τέχνη, τα ρητορικά σχήματα, το ρητορικό πλαίσιο εν γένει και η επίκληση συναισθημάτων όπως αυτό του ἐλέους ως μέρους της ανθρώπινης φύσεως,
4. οι περιστάσεις της ικεσίας καθώς και η αποδοχή ή η απόρριψή της,
5. το νομικό πλαίσιο.
- ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΑΞΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ
Η συζήτηση σχετικά με τα θέματα ικεσίας - ασυλίας και η σχέση τους με τα σύγχρονα πολιτικά φαινόμενα είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρη. Η μετανάστευση και γενικά η θέση των ξένων, των μεταναστών - προσφύγων, των εξορίστων και γενικά των ατόμων του περιθωρίου είναι ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά ζητήματα των σύγχρονων κοινωνιών και η έλλειψη πληροφοριών σχετικά με το θέμα διαιωνίζει τις σχετικές προκλήσεις τόσο για τους μετανάστες και όσο και για τις κοινωνίες που τους φιλοξενούν.
Φυσικά τα προβλήματα αυτά δεν απασχολούν μόνο το σύγχρονο κόσμο. Η θεματική τους ανάγεται πριν από χιλιάδες χρόνια στην αρχαία Ελλάδα, όπου παρουσιάζεται πλήθος ικετών, εξορίστων και ξένων, όπως διαφαίνεται από τη λογοτεχνική παραγωγή. Πρόσφυγες – μετανάστες (οι όροι χρησιμοποιούνται για όλους τους ανθρώπους σε κίνηση που επιχειρούν να ολοκληρώσουν τη νομική διαδικασία διεκδίκησης ασύλου) και ικέτες έχουν κοινά χαρακτηριστικά, είναι άνθρωποι που «έρχονται», που πλησιάζουν ζητώντας προστασία και βοήθεια, που διακατέχονται από ανασφάλεια, ανησυχία και φόβο.
Στο πλαίσιο του ελληνικού και ευρωπαϊκού προβληματισμού για την υποδοχή και ένταξή τους η διάχυση στην επιστημονική κοινότητα του παραδοτέου της παρούσας πρότασης συνεισέφερε αποτελεσματικά εργαλεία παρέχοντας μεθοδολογική και θεωρητική υποστήριξη στους μηχανισμούς για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Συγκεκριμένα, παρουσίασε με αναγωγές στο παρελθόν, πληροφορίες και βασικές έννοιες σχετικές με τις προκλήσεις που σχετίζονται με τη μετανάστευση, και συνέβαλε στις βέλτιστες πρακτικές αντιμετώπισης του ζητήματος. Στο πλαίσιο, επομένως, ενός διεθνούς προβληματισμού για την επίλυση του θέματος αναδείχθηκε η αποτύπωση του φαινομένου κατά την αρχαιότητα και η λογοτεχνική αξιοποίησή του από τους τραγικούς ποιητές και τους αττικούς ρήτορες.
Το φυσικό αντικείμενο και τα τελικά παραδοτέα (κοινό άρθρο και κοινή ανακοίνωση) συνέβαλαν στη συνδυαστική θεώρηση του σύνθετου αυτού φαινομένου, ώστε να κατανοηθούν, μέσω των ρητορικών και δραματικών παραδειγμάτων, οι πολλαπλές πτυχές του θέματος αλλά και οι τρόποι με τους οποίους η αρχαία ελληνική πολιτική και μυθική σκέψη προσέφερε ή προσφέρει λύσεις τόσο κατά την ελληνική αρχαιότητα όσο και κατά τη μεταγενέστερη ή σύγχρονη εποχή.
